Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne

Czym jest uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne?

Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. 2020 poz. 1086 ze zm.) wprowadziła nowy typ postępowania restrukturyzacyjnego, tzw. „uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne”. Główną zaletą uproszczonej restrukturyzacji i powodem jego popularności jest ograniczenie udziału sądu do minimum, przy jednoczesnej automatycznej ochronie przed wierzycielami przez okres 4 miesięcy trwania postępowania. Okres jego obowiązywania to 30 listopada 2021 r. Obecnie ponad 90% postępowań jest otwieranych w tym trybie

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne

Jak przebiega uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne?

  • Pierwszym krokiem jest zawarcie umowy z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania restrukturyzacyjnego.
  • Przedsiębiorca składa doradcy restrukturyzacyjnemu spis wierzytelności, także spornych, wstępne propozycje układowe oraz określa dzień układowy.
  • Spełnienie powyższych wymogów upoważnia przedsiębiorcę do złożenia obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu UPR.
  • Od dnia obwieszczenia przedsiębiorca jest chroniony przed egzekucjami ze strony wierzycieli, aczkolwiek nie są uchylane zajęcia rachunków bankowych.
  • Nadzorcą układu jest licencjonowany doradca restrukturyzacyjny, z którym przedsiębiorca zawarł umowę. Nadzorca weryfikuje spis wierzytelności, wierzytelności spornych oraz wspólnie z przedsiębiorcą przygotowują plan restrukturyzacyjny. Nadzorca negocjuje także propozycje układowe z wierzycielami.
  • Wierzyciele głosują nad układem na zaproponowanych przez przedsiębiorcę propozycjach układowych.
  • Podstawowe znaczenie dla prowadzenia dalszej procedury ma złożenie wniosku o zatwierdzenie układu w okresie czterech miesięcy od dnia ukazania się obwieszczenia w MSiG. Brak takowego wniosku w przewidzianym ustawowo czasie powoduje, że zainicjowane uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne z mocy prawa zostaje umorzone.

Nowa procedura ma czasowy charakter. Dzięki niej przedsiębiorca może uniknąć złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Od 1 grudnia 2021 r. wchodzi z pewnymi zmianami do systemu prawa restrukturyzacyjnego na stałe.

Przesłanki podmiotowe do zainicjowania postępowania

Biorąc pod uwagę zakres podmiotowy, uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne przeznaczone jest dla:

  • Przedsiębiorców w rozumieniu art. 431 Kodeksu cywilnego
  • Spółek kapitałowych nieprowadzących działalności gospodarczej
  • Wspólników spółek partnerskich i osobowych
  • rolników

Zasada jednokrotnego użycia trybu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego

Krajowe prawo restrukturyzacyjne przewiduje, że przedsiębiorca może skorzystać z tej procedury tylko jeden raz. Reglamentacja odnosi się do obwieszczenia o otwarciu uproszczonego postępowania, którego nie można powtórzyć, bez względu na to, jak się zakończyło.

Objęcie wierzytelności układem w uproszczonej restrukturyzacji

W postępowaniach restrukturyzacyjnych zasadą jest, że wierzytelności zabezpieczone rzeczowo (np. zastawem, hipoteką) nie są z mocy prawa objęte układem. W sytuacji, kiedy propozycje zakładają pełne zaspokojenie wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia – do objęcia tego zobowiązania układem nie jest konieczna zgoda wierzyciela.

Zadania i funkcje nadzorcy układu

Wśród podstawowych zadań nadzorcy należy w szczególności wskazać:

  • Zawiadamianie sądu o dokonaniu obwieszczenia
  • Przygotowywanie planu restrukturyzacyjnego
  • Przygotowanie listy wierzytelności i wierzytelności spornych
  • Udzielanie informacji wierzycielom niezbędnych do podjęcia decyzji w przedmiocie głosowania
  • Przyjmowanie pisemnych wniosków i zastrzeżeń co do przebiegu zbierania głosów na piśmie
  • Nadzorca układu w uproszczonym modelu pełni również funkcję informacyjną, przekazując dłużnikowi możliwości finansowania, włączając w to formy pomocy publicznej

uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne

Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne – na czym polega ułatwienie?

Ten model restrukturyzacji przedsiębiorstwa bazuje na przepisach prawnych dotyczących postępowania o zatwierdzenie układu. Uproszczony mechanizm różni się jednak w zakresie dynamiki oraz skutków jego wszczęcia. Wśród dodatkowych elementów należy wymienić:

  • ochronę przedsiębiorcy, która zaczyna się od dnia obwieszczenia informacji o otwarciu restrukturyzacyjnej procedury UPR w Monitorze Sądowym i Gospodarczym,
  • niedopuszczalność wszczęcia nowego postępowania egzekucyjnego,
  • zakaz wypowiadania umów zawartych z restrukturyzującym się dłużnikiem bez zezwolenia nadzorcy układu,
  • możliwość zwołania zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem,
  • szybkość i niższe koszty otwarcia postępowania sanacyjnego.

Skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego powstają z dniem układowym wskazanym w obwieszczeniu ogłoszonym w MSiG.

Charakter i treść obwieszczenia

Z chwilą zawarcia umowy z doradcą oraz przedłożenia mu propozycji układowych i spisów wierzytelności, przedsiębiorca publikuje własne oświadczenie o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. W treści obwieszczenia należy również wskazać dane dłużnika, nadzorcy oraz dzień układowy. Wzór wniosku oraz instrukcja jego wypełniania znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Nadzorca odmówi dokonania obwieszczenia w dwóch przypadkach. Jeżeli w ciągu ostatnich 10 lat:

  • zostało ono już dokonane,
  • prowadzono wobec podmiotu zadłużonego inne postępowanie restrukturyzacyjne, które zostało umorzone.

W sytuacji, kiedy dłużnik jest przekonany, że odmowa jest niesłuszna, może złożyć skargę do sądu restrukturyzacyjnego. Jeśli tego nie zrobi, procedura będzie toczyła się dalej w formie zwykłego postępowania o zatwierdzenie układu.

Ochrona wierzycieli w sytuacji niepowodzenia restrukturyzacji

W przypadku niepowodzenia uproszczonej restrukturyzacji, którego skutkiem będzie upadłość przedsiębiorstwa, wierzyciel zyska zabezpieczenie przed ryzykiem obejścia przepisów o bezskuteczności. Dzień dokonania obwieszczenia o otwarciu postępowania został przez ustawodawcę zrównany w konsekwencjach z dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W praktyce oznacza to, że  syndyk może podważyć czynności krzywdzące wierzycieli.

Jak przygotować propozycje układowe?

Propozycje układowe stanowią odrębny dokument, który jest opracowywany przez nadzorcę układu w porozumieniu z dłużnikiem. Sposoby uproszczonej restrukturyzacji zadłużenia jednostki gospodarczej mogą m.in. polegać na:

  • rozłożeniu spłat na raty,
  • odroczeniu terminu wykonania zobowiązania,
  • zmniejszeniu wysokości,
  • konwersji wierzytelności na udziały lub akcje.

Wskazane metody można ze sobą łączyć, więc propozycje nie muszą ograniczać się do wyboru jednego wariantu i powinny być dostosowane do sytuacji finansowo-ekonomicznej zadłużonego podmiotu.

W jaki sposób przebiega głosowanie nad układem?

Zadłużony przedsiębiorca ma do wyboru dwie metody głosowania nad układem: zbieranie głosów oraz zgromadzenie wierzycieli. Najważniejsze atrybuty tych mechanizmów prezentuje poniższa tabela.

Zbieranie głosów Zgromadzenie wierzycieli
  • Nadzorca układu sprawdza stanowiska wierzycieli na podstawie specjalnych kart do głosowania,
  • weryfikacja oddanych głosów pod względem osobowym – głosujących musi być więcej niż połowa oraz kapitałowym – układ zostaje przyjęty, kiedy wypowie się większość wierzycieli uprawnionych do głosowania.
  • Nadzorca układu razem z dłużnikiem mają obowiązek wyznaczyć termin zgromadzenia wierzycieli i podać go do wiadomości w ramach indywidualnych zawiadomień i obwieszczenia w MSiG,
  • wierzycielowi doręczany jest pakiet dokumentów obejmujący treść propozycji układowych, informacje o  sposobie głosowania oraz pouczenie o prawach i obowiązkach, będących następstwem  złożenia uproszczonego wniosku przez dłużnika i obowiązujących zasad wynikających z postępowań restrukturyzacyjnych.

Po etapie głosowania dłużnik składa wniosek o zatwierdzenie układu. Od tego momentu następuje faza sądowa uproszczonej restrukturyzacji.

Badanie wniosku przez sąd

Sąd rozpoznaje sprawę, badając, czy postanowienia są zgodne z prawem, wykonalne i czy w rażącym stopniu nie krzywdzą wierzycieli. Sukces uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego w postaci prawomocnego zatwierdzenia oznacza rozpoczęcie fazy wykonawczej – w której dłużnik przystępuje do realizacji układu. W sytuacji, kiedy  nastąpiło jego zatwierdzenie, wierzyciele, którzy głosowali przeciwko, mogą jeszcze złożyć zażalenie na postanowienie sądu.

W razie odmowy zatwierdzenia uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne kończy się niepowodzeniem.

Skutki prawomocnego zatwierdzenia układu

Jeśli dojdzie do prawomocnego zatwierdzenia układu, skutki tego zdarzenia prawno-gospodarczego są analogiczne jak w przypadku pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych. Z tym dniem zabezpieczające i egzekucyjne czynności prowadzone przeciwko dłużnikowi celem zaspokojenia wierzytelności ulegają umorzeniu z mocy prawa.  Z dniem uprawomocnienia się postanowienia wygasa także funkcja nadzorcy układu, który staje się odpowiedzialny za jego wykonanie.